အီဗော်​လူး​ရှင်း​ဘယ်​လဲ

ဟို​မို​အီ​ရက်​တပ် (Homo erectus) လို့ခေါ်​တဲ့ မျိုး​စိတ်​တစ်​ခု​ဟာ ဒီ​ကမ္ဘာပေါ်​က​နေ ကွယ်ပျောက် သွား​တာ​ကြာ​ပါ​ပြီ။ ဟို​မို​အီ​ရက်​တပ်​မျိုး​စိတ်​က ချင်​ပန်​ဇီး​မျောက်​ဝံ​တွေ၊ ဂေါ်​ဇီ​လာ​တွေ​နဲ့ အော်​ရန်​ဂူ တန်ခေါ် အာ​ရှ​မှာ​တွေ့​ရ​တဲ့ မျောက်​ငယ်​ကလေး​များ စ​တာ​တွေ​ရဲ့​မျိုး​စိတ်​ဖြစ်​တဲ့ ဟာ​မစ်​နီ​ဒီ​မျိုး​စိတ်​ထဲ က တစ်​မျိုး​ပါ။ တ​နည်း​ပြော​ရ​ရင်​တော့ တိရစ္ဆာန်​မျောက်​မျိုး​နွယ်​တွေ​ရဲ့ အရင်းအမြစ်​မျိုး​စိတ်ပေါ့။

အင်ဒို​နီး​ရှား​နိုင်ငံ​မှာ ပြုလုပ်​တဲ့ စူးစမ်း​လေ့​လာ​မှု​အပြီး​မှာ​တော့ သု​တေ​သီ​တွေ​က လက်​ရှိ​ခေတ်ပေါ် မော်​ဒန်​လူ​သား​မျိုး​စိတ်​တွေ​ဟာ ဟို​မို​အီ​ရက်​တပ်​မျိုး​စိတ်​နဲ့ အတူတကွ​တည်​ရှိ​ခဲ့​ဖူး​ခြင်း​မ​ရှိ​လို့ ဆို​ကြ​ပါ တယ်။

အရင်​က ထင်မြင်​ယူဆ​ထား​တဲ့ အချက်အလက်​များ​နဲ့​ကွဲပြား​တဲ့ အမြင်​တစ်​ရပ်​ကို သု​တေ​သန စစ်တမ်း​က ဖော်​ထုတ်​ခဲ့​တာ​ပါ။ ဟို​မို​အီ​ရက်​တပ်​မျိုး​စိတ်​ရဲ့ လူ​သား​ပြောင်းလဲ​ဖြစ်ပေါ်​ခြင်း​ဆိုင်​ရာ သဘော​သဘာ၀​မှာ ပါဝင်​ပတ်​သတ်​နေ​တဲ့ ကွဲပြား​တဲ့​အခန်း​ကဏ္ဍ​တစ်​ခု​ကို ဖော်​ထုတ်ပြ​ခဲ့​တယ် လို့​ဆို​ရ​မှာ​ပါ။

အဲ​ဒီ​သု​တေ​သန​ကို​တော့ အပြည်​ပြည်​ဆိုင်​ရာ သိပ္ပံ​ပညာ​ရှင်​များ​အစု​အဖွဲ့​တစ်​ခု​ဖြစ်​တဲ့ ဆိုလို​ရိဗ္ဗာ တာ​ရေ့စ် ပ​ရော​ဂျက်(Solo River Terrace (SoRT) Project) က ဆောင်ရွက်​ခဲ့​တာ​ဖြစ်​ပါ​တယ်။ အဲ​ဒီ​အဖွဲ့​ကို​တော့ အင်ဒို​နီး​ရှား​နိုင်ငံ၊ ဂတ်​ဂျာ​မာ​ဒါ​တက္ကသိုလ်(Gadjah Mada University) ရဲ့ မနုဿ ဗေဒ​ဆိုင်​ရာ လေ့​လာ​သူ (anthropologists) ၊ အက္တီ အင်​ဒြီ​ယာ​တီ(Etty Indriati) နဲ့ န​ယူး​ယောက် တက္ကသိုလ်(New York University) မှ ဆူ​စန်​အန်​တန်(Susan Anton) တို့ ဦးဆောင်​တာ​ဖြစ်​ပါ တယ်။

ဟိုမိုအီရက်တပ်မျိုးစိတ်​ကို​တော့ လူ​သား​မျိုး​ဆက်​တွေ ဖြစ်​တည်​ရာ မျိုး​စိတ်​အနေ​နဲ့ ကျယ်​ကျယ် ပြန့် ပြန့် အတည်ပြု​စဉ်းစား​ကြ​ပါ​တယ်။ အဲ​ဒီ​မျိုး​စိတ်​က​လည်း လက်​ရှိ​ကမ္ဘာပေါ်​က သက်​ရှိ​လူ​သား များ​နဲ့ ရှု​ထောင့်တော်တော်​များ⁠များ​မှာ တူညီ​မှု​ရှိ​နေ​ပါ​တယ်။ ကွဲပြား​တာ​က သူ့​ရဲ့ ဦးနှောက်​က လူ့​ဦးနှောက် ထက်​သေး​နေ​ပြီး ဦးခေါင်းခွံ​ပုံ​သဏ္ဌာန်​မ​တူညီ​ခြင်း​တို့​ဖြစ်​ပါ​တယ်။

ဟိုမိုအီရက်တပ်မျိုးစိတ်​ကတော့ လွန်​ခဲ့​တဲ့​နှစ်​ပေါင်း ၁.၈ မီ​လီ​ယံ​လောက်​က အာ​ဖ​ရိ​က​အပြင်​ဘက်​ကို ပထမ​ဆုံး​ပြောင်းရွှေ့​ထွက်​ခွာ​လာ​တဲ့ မျိုး​စိတ်​ဖြစ်​တယ်​လို့ ဆို​ပါ​တယ်။

ဟိုမိုအီရက်တပ်မျိုးစိတ်​က လွန်​ခဲ့​တဲ့ နှစ် ၅ သိန်း​လောက်​က အာ​ဖ​ရိ​က​နဲ့ အာ​ရှ​တိုက်​နေရာ တော်တော်​များ⁠များ​မှာ ပျောက်​ကွယ်​သွား​ခဲ့​ပါ​တယ်။ ဒါ​ပေ​မယ့်​လွန်​ခဲ့​တဲ့ နှစ်​သုံး​သောင်း​ငါး​ထောင် က​နေ ငါး​သောင်း​ကာလ​များ​အထိ အင်ဒို​နီး​ရှား​ကျွန်း၊ ဆိုလို​မြစ်​အနီး​က ဂန်​ဒေါင်း​ရွာ(Ngandong) အနီး​အပါး​မှာ ကျန်​ရှိ​နေ​ခဲ့​တယ်​လို့ ဆို​ပါ​တယ်။

အဲ​ဒီ​လို ပျောက်​ကွယ်​ဖို့ နှေး​ကွေး​ခဲ့​တဲ့ အင်ဒို​မြေ​က ဟို​မို​အီ​ရက်​တပ်​မျိုး​စိတ်​ဟာ ကျွန်တော်​တို့ လူ​သား​များ​ရဲ့ ကိုယ်​ပိုင်​မျိုး​စိတ်​ဖြစ်​တဲ့ ဟို​မို​ဆေး​ပီး​ယန်း​မျိုး​စိတ်(Homo sapiens) တွေ​နဲ့ ပတ်​ဝန်း ကျင်​နယ်ပယ် ဒေသ​ကို မျှဝေ​နေထိုင်​ခဲ့​တယ်​လို့ ထင်​ရ​ပါ​တယ်။ ဟို​မို​ဆေး​ပီး​ယန်း​မျိုး​စိတ်​တွေ ကတော့ အင်ဒို​နီး​ရှား ကို လွန်​ခဲ့​တဲ့​နှစ် ၄ သောင်းကျော်​လောက်​က ရောက်​ရှိ​လာ​ခဲ့​တာ​ပါ။

လက်ရှိမော်ဒန်လူသားများရဲ့ ပကတိ​ပုံစံ​များ​အတွက် ဒီ​မျိုး​စိတ်​နှစ်​ခု တ​ချိန်​တည်း​မှာ ပြိုင်​တူ​တည်​ရှိ နေ​ခဲ့​ခြင်း​က အရေးကြီး​တဲ့​အခန်း​ကဏ္ဍ​က​နေ ပါဝင်​နေ​ပါ​တယ်။ အာ​ဖ​ရိ​က​မျိုး​စိတ်​တွေ​ထဲ​က ခွဲ​ထွက်​တဲ့​မျိုး​စိတ်​တစ်​ခု သို့မဟုတ် အခြား​မျိုး​စိတ်​တစ်​ခု​ရဲ့ ပကတိ​စံ​ပုံစံ​က ဟို​မို​အီ​ရက်​တပ်​မျိုး​စိတ်​နဲ့  ဟို​မို​ဆေး​ပီး​ယန်း​မျိုး​စိတ်​တို့​အကြား ဘုံ​တူညီ​မှု​ကို ဖော်​ထုတ်ပေး​ပါ​တယ်။

ဒါ​ပေ​မယ့် ဟို​မို​အီ​ရက်​တပ်​မျိုး​စိတ်​တွေ​က အင်ဒို​နီး​ရှား​ဒေသ​များ​မှာ လက်​ရှိမော်​ဒန်​လူ​သား​မျိုး​စိတ် များ မ​ရောက်​ခင် ပျောက်​ကွယ်​ပြီး​ဖြစ်​တယ်​ဆို​တာ​ကို SoRT ပ​ရော​ဂျက်​က ပြသ​နေ​ပါ​တယ်။ ဟို​မို​အီ​ရက်​တပ်​မျိုး​စိတ်​များ​ဟာ လွန်​ခဲ့​တဲ့​နှစ် အနည်း​ဆုံး​တစ်​သိန်း​လေး​သောင်း​သုံး​ထောင် သို့မဟုတ် နှစ်​ငါး​သိန်း​ငါး​သောင်း​အလျင်​ကတည်းက ပျောက်​ကွယ်​ပြီး​ဖြစ်​တယ်​လို့ သု​တေ​သန မှတ်တမ်း​က ဖော်​ပြ​ပါ​တယ်။ ဒါ​ကတော့ ဟို​မို​အီ​ရက်​တပ်​မျိုး​စိတ်​များ​ဟာ  ဟို​မို​ဆေး​ပီး​ယန်း​မျိုး​စိတ် တွေ ရောက်​မ​လာ​ခင် နှစ်​များ​စွာ​ကတည်းက ပျောက်​ကွယ်​ပြီး​နေ​ပြီ​လို့ ဆိုလို​ရင်း​ပါ။

ဒါ​ကြောင့် သု​တေ​သန​လုပ်​ခဲ့​တဲ့ အင်​ဒြီ​ယာ​တီ​က ဟို​မို​အီ​ရက်​တပ်​မျိုး​စိတ်​က လက်​ရှိမော်​ဒန်​လူ​သား မျိုး​စိတ်​တွေ​နဲ့ သန္ဓေ​သဘော​တရား​များ​သာ​မက ပတ်ဝန်းကျင်​နေထိုင်​မှု​သဘော​တွေ​မှာ​ပါ ပတ်​သတ် စပ်​ယှက်​ခြင်း​မ​ရှိ​နိုင်​ဘူး​လို့ ဆို​ပါ​တယ်။

ဒီသုတေသနကိုတော့ PLoS One ဂျာနယ်​မှာ ဖော်​ပြ​ခဲ့​ပါ​တယ်။

Amtul Q Farhat ၏ Modern humans never shared habitats with Homo erectus အားဆီလျော်သလို မြန်မာ​ပြန်​ပါ​သည်။